Zonderlinge verzamelaars, verborgen pareltjes en experimenteren met lezen.Op vrijdag 14 december spraken onze bijzonder hoogleraren Paul Hoftijzer en Adriaan van der Weel op onze jaarlijkse Leerstoelendag over hun recente onderzoek. Zij werden daarin bijgestaan door bibliograaf en boekwetenschapper Alex Alsemgeest en promovendus en onderzoeker bij Stichting Lezen Niels Bakker.
Na het welkomstwoord door voorzitter Hanca Leppink sprak Paul Hoftijzer over de boekverzamelingen van de achttiende-eeuwse heren Christianus Carolus Neumann en Justin Johan Echard Koppen. Deze bibliotheken bestaan helaas niet meer, maar zijn bekend uit (boedel)beschrijvingen, waardoor we toch een beeld kunnen krijgen van de boeken die Neumann en Koppen bezaten. Dankzij overgeleverde notariële archiefstukken zijn de twee verdwenen bibliotheken weer op de kaart gezet.
Daarentegen sprak Alex Alsemgeest, oud-student van Hoftijzer en winnaar van de Tiele-scriptieprijs, over zijn onderzoek naar een geheel bewaard gebleven, achttiende-eeuwse bibliotheek. Deze bibliotheek werd in het Zweedse Leufsta Bruk (Lövstabruk) opgebouwd door de familie De Geer. De collectie kwam tot stand door de aankopen van verschillende generaties, van schoolboekjes voor de kinderen tot wetenschappelijke publicaties aangekocht via (tussen)handelaren. Tegenwoordig wordt de bibliotheek beheerd door de Universiteit van Uppsala.
Na de pauze ging Adriaan van der Weel in op modern leesonderzoek vanuit het onderzoeksproject E-READ COST. Deelnemers aan dit onderzoeksproject stelden recentelijk de “Stavanger declaration” op, die binnenkort gepubliceerd wordt. Van der Weel besprak de voordelen en onbedoelde neveneffecten van lezen, gevolgd door de verschillen tussen lezen van papier en lezen van het scherm. Hij besloot zijn lezing met de negatieve consequenties die voorvloeien uit de vermindering van lezen op papier.
Niels Bakker ging in zijn lezing nog wat dieper in op de veranderingen in leesgedrag, specifiek op de vraag op welke manier de digitalisatie ervoor zorgt dat mensen minder en anders gaan lezen. Hij haalde daarbij verschillende (experimentele) onderzoeken aan. Hoewel lezen van het scherm kan leiden tot nadelige effecten zoals verminderde concentratie, kan het tegelijkertijd de minder gemotiveerden aan het lezen krijgen.
Zoals wel blijkt, was de Leerstoelendag 2018 gevuld met boeiende lezingen en interessante discussies. Via deze weg bedanken wij de vier sprekers nogmaals voor hun bijdragen en u, donateur of geïnteresseerde, voor het bijwonen van deze geslaagde middag!
