Op vrijdag 17 november kwamen belangstellenden uit het boekenvak en betrokkenen bij de Tiele-Stichting samen in de KB (Den Haag) voor het Tiele-symposium over collectiviteit en coöperatie in het Nederlandse boekenvak.
Na de opening door voorzitter Wouter van Gils, sprak Marijke Huisman over het CB en de prijs van collectiviteit in het boekenvak. De geschiedenis van het CB biedt een venster op de geschiedenis van het boek en de verhoudingen binnen het boekenvak. Aanleiding tot de oprichting van het CB waren piraterij en prijsontduiking, en logistieke uitdagingen. Op een bepaald moment ging het niet meer louter om de bescherming van eigendomsrechten of distributie, en kregen de doelstellingen van het CB ook een cultuurpolitieke dimensie. Hoewel het bestaan van het CB bepaalde problemen oplost, zijn er ook regelmatig strubbelingen. Desondanks is de coöperatieve gedachte blijven leven bij het CB, uitgevers en boekverkopers. Niemand lijkt het nut van een centraal depot of het sociaal-culturele belang van een vaste boekenprijs te betwijfelen.
Mathijs Suidman volgde met zijn lezing over de coöperatieve governance van het CB in de 21e eeuw. De titel van zijn lezing, “Een onzijdig middelpunt met gelijk recht voor allen” is een citaat van uitgever Arie Kruseman (1818-1894). Suidman waarschuwde de aanwezigen vooraf dat de inhoud wat abstract kan zijn voor wie niet dagelijks bezig is met het verantwoord besturen van een onderneming. Suidman liet zien welke ontwikkelingen in de boekenmarkt en economische veranderingen invloed hebben op collectief en coöperatief ondernemen. De volledige tekst van zijn lezing is inmiddels gepubliceerd op Medium.
Steven Claeyssens sloot de middag af met een lezing over de digitale transformatie van de historische boekproductie. Door digitalisering en beschikbaarstelling via sites als Delpher vinden nieuwe lezers het oude boek, dat nu misschien wel beter ontsloten of gelezen wordt dan in de tijd van publiceren. Onder die nieuwe lezers bevinden zich ook algoritmes. Dit roept onder andere de vraag op wat er precies ontbreekt in het gedigitaliseerde materiaal, dat in feite een editie is van het oorspronkelijke materiaal. Verder wees Claeyssens erop dat het belangrijk is om stil te staan bij wat technologie is en doet en niet terug te deinzen voor de black box van AI. Tekst is niet meer het domein van alleen de mens en één bedrijf kan ongelooflijk veel technologie in handen hebben. Aansluitend bij het thema van de middag: een coöperatieve vorm lijkt daarom een van de slimste manieren om de mens ‘in the loop’ te houden.
De Tiele-Stichting bedankt alle sprekers voor hun medewerking en de bezoekers voor hun komst!
Dit symposium is tot stand gekomen met steun van de KVB. De foto’s zijn gemaakt door Theo de Nooij (KB, nationale bibliotheek).
