Vrijdag 9 december kwamen donateurs van de Tiele-Stichting, Vrienden van de KB en andere belangstellenden samen in Den Haag voor een lezingenmiddag over “het wonder dat lezen heet”. Sprekers Ruud Hisgen & Adriaan van der Weel, Jeroen Dera en Judith ter Vrugte belichtten verschillende aspecten van lezen: van de historische achtergrond en maatschappelijke betekenis tot aan de rol van BookTok en digitale prentenboeken.

De middag werd geopend door Paul Hoftijzer (bestuurslid Tiele-Stichting / voorzitter Vrienden van de KB). Daarna was het woord aan Ruud Hisgen & Adriaan van der Weel, auteurs van De lezende mens. Zij stelden het belang van ‘diep lezen’ centraal. Hiermee hangt een geletterde manier van denken samen, die kritisch, analytisch en abstract is en die bijdraagt aan persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling. Diep lezen komt in het gedrang door onder meer een uitdijende digitale wereld en de onzichtbaarheid van lezen en boeken in het dagelijks leven. Toch is morele paniek volgens Hisgen & Van der Weel niet nodig: er zijn legio leesoffensieven, de populariteit van Young Adult-literatuur is groot en vanuit de overheid is er toenemende financiële steun voor openbare bibliotheken.

Jeroen Dera (universitair docent Radboud Universiteit) liet het publiek kennismaken met BookTok. Deze filmpjes over boeken op het sociale medium TikTok doen het onverwacht goed. De aantrekkingskracht ligt onder andere in het feit dat BookTok vanuit jongeren zelf komt, er niet-canonieke genres worden gepromoot en er geen negatieve ruis is door niet-lezers. Samen met studenten heeft Dera onderzoek gedaan naar het effect van BookTok op leesgedrag bij een groep scholieren uit 3 havo/vwo. De scholieren werden ingedeeld in drie lezerstypes: boekenwurmen, boektwijfelaars en boekmijders. Het onderzoek suggereert dat boektwijfelaars door BookTok toch gemotiveerd kunnen raken om te lezen.

Tot slot sprak Judith ter Vrugte (universitair docent Universiteit Twente en Tiele-fellow 2022) over onderzoek naar digitale prentenboeken in de geletterde thuisomgeving. In die thuisomgeving is een toename aan digitale activiteiten, maar het aandeel talige digitale activiteiten is laag. Ouders lijken de weg naar digitale prentenboeken niet goed te vinden. Ter Vrugte heeft verkennend onderzoek uitgevoerd om de vragen en uitdagingen rondom deze prentenboeken in kaart te brengen. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat het lenen van een digitaal prentenboek vraagt om veel mediawijsheid. Goede toegankelijkheid is daarom een belangrijk aandachtspunt. Ook zou het ontwerp van een digitaal prentenboek gebaseerd moeten worden op wetenschappelijk onderbouwde ontwerpprincipes.

Tussen de lezingen door was er ruimte voor vragen en discussie, waar het betrokken publiek gebruik van maakte. Zo werd er gediscussieerd over de verschillende effecten van lees- en luisterboeken en of er ook zoiets bestaat als ‘diep kijken’.

De Tiele-Stichting bedankt alle sprekers voor hun medewerking en de bezoekers voor hun komst!

Foto’s: Jacqueline van der Kort